KRALJEVSKI ODMOR U

KRALJEVSKIM BANJAMA SRBIJE

U monografiji "Kraljevske banje Srbije", autora Zdravke Bubreško, ispričana je autentična priča o Vrnjačkoj, Ribarskoj, Brestovačkoj, Bukovičkoj, Niškoj, Vranjskoj, Koviljači i Sokobanji koje su svojevremeno bile mondenski i kulturni centri Srbije.
Zbog blagotvornih voda i zdravog vazduha u banje Srbije dolazili su vladari iz dinastija Obrenović i Karađorđević sa članovima svojih porodica. Uzročno-posledično za njima su stizali i bogati trgovci i industrijalaci, političari, pisci, glumci i druge javne i slavne ličnosti. Zdravstveno-banjsko-turistička istorija većine srpskih banja započinje već godinu dana posle oslobođenja od Turaka 1833.godine, kada Slovak dr Karlo Pacek nagovara kneza Miloša da uzorke vode pošalju u Beč na naučno ispitivanje. Rezultati ovog ispitivanja motivišu barona Zigmunda Herdera, načelnika Saksonskih rudokopa, da najpre analizira vodu brestovačke, a potom i vode drugih banja. Po potvrđivanju njihove lekovitosti predlaže izgradnju kupatila "radi lečenja i oporavka naroda".

Razvoj banjskog turizma u Srbiji neodvojiv je od knjaza Miloša koji je na kupanje najradije odlazio u Brestovačku i Sokobanju, gde je sebi sazidao i konake. Ipak, najviše je voleo da pije bukovički "kiseljak" a prvog banjskog lekara postavio je u Sokobanji, u kojoj je boravila i kneginja Ljubica sa kneževićima Milanom i Mihajlom.
Milošev naslednik knez Mihajlo i njegovi sinovi, kralj Milan i kralj Aleksandar Obrenović, radije su odlazili u evropske banje ali se pamte i nezaboravni balovi u "Starom zdanju" u Bukovičkoj Banji kao i posete Niškoj Banji. Od steriliteta kraljca Draga se lečila u Ribarskoj Banji, u čijem je kupatilu specijalno za nju izgrađena kada s porcelanskim pločicama.
1908.godine kralj Petar I Karađorđević finansirao je izgradnju sumpornog kupatila, pravog ukrasa Banje Koviljače. U njegovo vreme to je bilo mesto oporavka i tišine ali već njegov naslednik, kralj Aleksandar I Karađorđević ovde podiže elitnu banjsku dvoranu - čuveni Kur salon, u kojem je, pored plesne sale, restorana, čitaonice, pivnice i kluba, otvorena i prva kockarnica na Balkanu.
Lekovite vode Vrnjačke Banje pili su Aleksandar Obrenović, kao i Petar I, Aleksandar I i Petar II Karađorđević, koji su je i učinili kraljevskom i elitnom banjom Srbije. Bogati ljudi počinju da grade vile i pansione, pronalaze se izvori "Snežnik" (1916) i "Slatina"(1935), gradi zgrada termalnog kupatila, niče prvi bazen u Srbiji (1936) a Čeh Josip Paris, vlasnik čuvenih cvećara u Beču i Mariboru, utemeljuje raskošni park u baroknom stilu. Vrnjci su oduvek  bili sinonim za bogat kulturno-zabavni život i rekordnu posetu gostiju.
Gostujući i po ostalim banjskim centrima, kraljevi Milan, Aleksandar Obrenović i Aleksandar I Karađorđević uživali su i u lekovitoj vodi Niške Banje o čemu svedoči spomen-česma "Tri kralja".

Prvi zvanični gost Brestovačke Banje bila je kneginja Ljubica, a knjaz Miloš je tamo dočekivan uz velike počasti. Njegov naslednik na prestolu, knez Aleksandar Karađorđević, ovde je podigao raskošan dvorac u kome se živelo prema ceremonijalu uobičajenom za letnje rezidencije evropskih vladara. Današnji centar banjskog medicinskog bloka - vilu "Toplicu", podigao je kralj Petar I Karađorđević, koji je rado posećivao i Ribarsku Banju na čijim je toplim izvorima ublažavao svoju čuvenu kostobolju. Budući da je u ovu banju dolazio do kraja života, njegova  bronzana skulptura u prirodnoj veličini postavljena je na klupi u parku. Danas gosti Ribarske Banje rado posećuju i kapelu plemića Nikolaja Nikolajeviča Rajevskog čija je sudbina inspirisala Lava Tolstoja za lik grofa Vronskog, junaka romana "Ana Karenjina".
Kad nije bio u Ribarskoj Banji, kralj Petar I Karađorđević posećivao je Vranjsku Banju koja, posle islandskih gejzira, ima najtopliju vodu u Evropi (96 oC). Autentična orijentalna atmosfera, južnjački muzički ritam, gastronomski specijaliteti i danonoćno otvorene kafane mamile su goste iz celog sveta.
NJ.K.V. Prestolonaslednik Aleksandar II Karađorđević, kao domaćin, i Udruženje banja Srbije i Redakcija časopisa "Turistički Svet", kao organizatori, u Kraljevskom Dvoru u Beogradu priredili su promociju pod nazivom "Dobro došli u kraljevske banje Srbije" na kojoj je predstavljena monografija "Kraljevske banje Srbije".